Inkontynencja – problem z nietrzymaniem moczu

Wielu mężczyzn, jak i kobiet, chociaż niechętnie chce o tym rozmawiać to codziennie zmaga się z ogromnym problemem, jakim jest nietrzymanie moczu. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) problem nietrzymania moczu dotyka 5 procent wszystkich mężczyzn. Połowa panów po 70 roku życia ma problem z inkontynencją. Trzeba jednak zaznaczyć, że natężenie nietrzymania moczu może być różne a co za tym idzie – w różnym stopniu wpływa na funkcjonowanie i codzienne życie panów.

Objawy mogą być różne: nieregularne i mimowolne oddawanie niewielkich ilości moczu w czasie wysiłku, dźwigania czy śmiania się albo ciągłe. Wówczas pacjent odczuwa naglące i nagłe parcie na pęcherz, które wydaje się nie mieć nic wspólnego ze stopniem jego przepełnienia. Bardzo często oba te rodzaje nietrzymania moczu mieszają się. Wielu mężczyzn skarży się na nietrzymanie moczu po spożyciu alkoholu. Problemem może wystąpić również podczas snu. W większości przypadków możliwe jest skuteczne leczenie nietrzymania moczu u mężczyzn. Bardzo ważne jednak, aby pacjent jak najszybciej udał się do lekarza i znalazł przyczynę swojego problemu.

Męskie nietrzymanie moczu, czyli problem z gruczołem krokowym

Kiedy pojawiają się objawy nietrzymania moczu, mężczyzna może mieć powody do obaw. Najczęściej problemy z nietrzymaniem moczu u mężczyzn pojawiają się w wyniku zaburzeń pracy prostaty. Gruczoł krokowy sprawia kłopoty u wielu panów w wieku powyżej 40 roku życia, a już w okolicach 80 roku życia z tego powodu cierpi prawie 90  procent mężczyzn. Jego powiększenie może być bezpośrednią przyczyną nadreaktywności pęcherza, a raczej mięśnia wypieracza, który kontroluje proces wydalania moczu. Objawia się to nagłym parciem na pęcherz, co bardzo utrudnia codzienne funkcjonowanie.

Nietrzymanie moczu u mężczyzn z powodu rozrostu gruczołu krokowego może być bardzo uciążliwe. Reakcją panów na narastające problemy jest stopniowe wycofywanie się z życia towarzyskiego. Obawiają się, że będą mieli kłopoty w trakcie spotkań ze znajomymi czy przebywania poza domem. Poza nagłą potrzebą natychmiastowego oddania moczu pojawia się także częstomocz w ciągu dnia i w nocy, a także nietrzymanie moczu u mężczyzn po sikaniu. Nieleczony rozrost gruczołu krokowego może prowadzić do poważnych konsekwencji – gruczoł będzie się rozrastał aż do momentu, kiedy całkiem zablokuje cewkę moczową. To bardzo niebezpieczne, dlatego także w przypadku nietrzymania moczu u mężczyzn leczenie jest takie istotne.

Nietrzymanie moczu po operacji prostaty

Leczenie nietrzymania moczu u mężczyzn spowodowanego przerostem prostaty może odbywać się na dwóch poziomach. Początkowo jest to leczenie farmakologiczne, ale już w przypadku poważniejszych problemów konieczna jest operacja.

Pacjent, który trafia do urologa i skarży się na wysiłkowe nietrzymanie moczu po zabiegu na gruczole krokowym powinien mieć wykonane następujące badania:

• dokładny wywiad uzupełniony o dzienniczek mikcji w celu ustalenia stopnia nasilenia dolegliwości, współistnienia parć naglących i oceny pojemności czynnościowej pęcherza,
• badanie moczu z posiewem w celu wykluczenia zakażenia układu moczowego,
• USG z oceną zalegania po mikcji i uroflowmetrię w celu określenia warunków opróżniania pęcherza,
• test podpaskowy, np. jednogodzinny (1 h pad test), w celu ustalenia stopnia nasilenia zaburzeń.

Niektóre z powyższych badań są trudne do wykonania w sytuacji całkowitego nietrzymania moczu, kiedy problematyczne staje się jakiekolwiek wypełnienie pęcherza. Testy pozwalają jednak na postawienie dokładnego rozpoznania i oceny szans powodzenia ewentualnej terapii.

W zależności od stopnia nasilenia nietrzymania moczu u mężczyzn wyróżnia się kilka metod leczenia.

Pierwszą z nich jest leczenie zachowawcze, które polega na:

• redukcji wagi i ograniczeniu palenia,
• treningu mięśni dna miednicy (pelvic floor muscle training) – według badań prawidłowo wykonywana rehabilitacja w nietrzymaniu moczu u mężczyzn niewielkiego i średniego stopnia znacznie przyspiesza i poprawia powrót funkcji zwieracza.

W przypadku nietrzymania moczu u mężczyzn nieustępującego po leczeniu zachowawczym można rozważyć kilka możliwości leczenia operacyjnego:

• taśmy zakładane nadłonowo, wywołujące ucisk na cewkę opuszkową (suprapubic sling) lub ich modyfikacja z dwoma dodatkowymi ramionami wyprowadzonymi przez otwory zasłonowe (quadratic sling − Virtue),
• taśmy zakładane nadłonowo, wywołujące ucisk z możliwością regulowania napięcia po zabiegu (adjustable retropubic sling − Reemex, Argus),
• taśmy zakładane przez otwory zasłonowe (retrourethral transobturatory sling − AdVance),
• taśmy wywierające ucisk na cewkę opuszkową, mocowane do kości miednicy (bone anchored sling − InVance),
• zabiegi polegające na wstrzyknięciu określonych substancji w okolice zwieracza,
• wszczepienie sztucznego zwieracza cewki (artificial urinary sphincter – AUS – tzw. złoty standard w leczeniu nietrzymania moczu u mężczyzn).

Problemy z nietrzymaniem moczu u mężczyzn – pozostałe przyczyny

Przyczyn problemów z nietrzymaniem moczu u mężczyzn jest bardzo wiele. Problemy z prostatą są tylko jednym z nich. Czasami nietrzymanie moczu jest wynikiem chorób neurologicznych (Parkinson, Alzheimer) lub bezpośrednio chorób układu moczowego.

Warto jednak zwrócić uwagę na fakt, że nietrzymanie moczu u mężczyzn jest często pierwszym objawem innych schorzeń. Cukrzyca typu 2, otyłość II i III stopnia, a także uszkodzenia kręgosłupa przyczyniają się do zwiększonego nacisku na pęcherz. W takich przypadkach leczenie polega głównie na zaleczeniu objawów choroby – wówczas inkontynecja powinna ustąpić z czasem.

Źródła:

1. Woźniak W. Podstawy anatomii i czynności dolnego odcinka dróg moczowych. W: Uroginekologia dla lekarzy praktyków. Zaburzenia czynności pęcherza moczowego, red. Pisarska-Krawczyk M. Warszawa,  2011.

2. Reilly E.T., Freeman R.M., Waterfield M.R. Prevention of postpartum stress incontinence in primigravidae with increased bladder neck mobility: a randomised controlled trial of antenatal pelvic floor exercises. An International Journal of Obstetrics & Gynaecology, 2002.

3. Rechberger T. Uroginekologia – aktualny stan wiedzy. medycyna Praktyczna – Ginekologia i Położnictwo, 2004.

4. Pregazzi R., Sartore A., Troiano L. i wsp. Postpartum urinary symptoms: prevalence and risk factors. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol, 2002.

5. Petros P., Woodman P. The Integral Theory of continence. International Urogynecology Journal 2008.

6. Śpiewankiewicz B., Wypych P., Cendrowski K. Objawy w uroginekologii. Diagnostytka. W: Uroginekologia dla lekarzy praktyków. Zaburzenia czynności pęcherza moczowego, red. Pisarska-Krawczyk M. Warszawa, 2011.

7. P. Abrams, K. E. Andersson, L. Birder et al., „Fourth international consultation on incontinence recommendations of the international scientific committee: evaluation and treatment of urinary incontinence, pelvic organ prolapse, and fecal incontinence,” Neurourol and Urodyn 2010.