Artykuł kierujemy do specjalistów i decydentów z placówek medycznych, zajmujących się urologią, ginekologią oraz opieką nad pacjentem. To lektura dla tych, którzy poszukują nowoczesnych rozwiązań sprzętowych i terapeutycznych w leczeniu wysiłkowego nietrzymania moczu. Z treści skorzystają również pacjenci dotknięci tym problemem, którzy chcą lepiej zrozumieć jego przyczyny, czynniki ryzyka oraz dostępne opcje leczenia. To opracowanie dla każdego, kto chce świadomie zadbać o swoje zdrowie i poprawić jakość życia z pomocą współczesnej medycyny.

Wyciek moczu podczas kichania, śmiechu, kaszlu czy wysiłku fizycznego to objaw wysiłkowego nietrzymania moczu. Choć nietrzymanie moczu wciąż uważane jest za wstydliwy problem, to nie jest on kwestią marginalną. Jak podaje GOV, szacowana liczba osób z problemem nietrzymania moczu na całym świecie wynosi około 423 milionów – 303 miliony kobiet i 121 milionów mężczyzn. W Polsce mówimy o ponad 2 milionach! Choć dane pokazują jak powszechny to problem, wciąż wiele osób nie decyduje się na konsultację lekarską.

Mam wysiłkowe nietrzymanie moczu – co to oznacza?

Jeśli stwierdzono u Ciebie wysiłkowe nietrzymanie moczu, oznacza to, że borykasz się z niekontrolowanym wyciekiem moczu, związanym m.in. ze wzrostem ciśnienia śródbrzusznego, któremu nie towarzyszy zwiększenie napięcia mięśnia wypieracza pęcherza moczowego. W związku z zaburzoną strukturą dna miednicy, pacjenci borykający się z wysiłkowym nietrzymaniem moczu, doświadczają wycieku moczu podczas kichania, kaszlu czy śmiechu. Nasilenie problemu może być różne – od pojedynczych kropli podczas wysiłku, po wyciek moczu w trakcie chodzenia lub spoczynku.

Nasilenie wysiłkowego nietrzymania moczu określane są wg skali Stameya.

• Stopień I – wyciek moczu występuje podczas kaszlu, kichania, dużego wysiłku.
• Stopień II – wyciek moczu występuje podczas wchodzenia po schodach, sprzątania.
• Stopień III – wyciek moczu występuje podczas chodzenia po płaskim terenie, stania, leżenia.

Skala Stameya pozwala na precyzyjne określenie stopnia nasilenia wysiłkowego nietrzymania moczu, co ma kluczowe znaczenie dla doboru odpowiedniego leczenia. Im wyższy stopień, tym bardziej zaawansowane i uciążliwe są objawy – od pojedynczych, sporadycznych epizodów przy dużym wysiłku, aż po mimowolny wyciek moczu nawet przy minimalnych czynnościach, takich jak chodzenie, a nawet stanie. Wraz ze wzrostem stopnia w skali Stameya rośnie również potrzeba interwencji – od postępowania zachowawczego po metody zabiegowe.

Jakie są przyczyny wysiłkowego nietrzymania moczu?

Przyczyną wysiłkowego nietrzymania moczu jest wzrost ciśnienia śródbrzusznego, któremu nie towarzyszy zwiększenie napięcia mięśnia wypieracza pęcherza moczowego. To chwilowy wzrost „nacisku” wewnątrz jamy brzusznej.

Wyobraź sobie, że brzuch działa jak balon — kiedy napinasz mięśnie lub naciskasz od góry (np. przy kaszlu, śmiechu, wysiłku), wewnątrz tego „balonu” wzrasta ciśnienie. Jeśli mięśnie dna miednicy i cewka moczowa nie działają prawidłowo, to nagły nacisk może wypchnąć mocz z pęcherza — to właśnie wysiłkowe nietrzymanie moczu.

U pacjentów z wysiłkowym nietrzymaniem moczu często obserwuje się nadmierną ruchomość cewki moczowej, czyli jej przesuwanie się w dół lub do przodu pod wpływem wzrostu ciśnienia śródbrzusznego. W warunkach prawidłowych cewka moczowa jest stabilnie utrzymywana przez struktury podporowe w miednicy mniejszej, w tym przez tkankę łączną więzadeł i powięzie. Kluczową rolę odgrywają tu włókna kolagenowe – elastyczne i wytrzymałe elementy, które nadają tkankom odpowiednią sprężystość i odporność na rozciąganie.

W przypadku wielu kobiet, szczególnie po przebytych ciążach, porodach, zabiegach operacyjnych w obrębie miednicy lub w wyniku starzenia się organizmu, dochodzi do degeneracji włókien kolagenowych. Zmienia się ich struktura i funkcjonalność – stają się mniej elastyczne, a sieć podporowa miednicy traci swoją stabilność. W rezultacie cewka moczowa traci „punkt oparcia” i zaczyna się nadmiernie przemieszczać przy każdym wzroście ciśnienia śródbrzusznego. W leczeniu zaawansowanych postaci wysiłkowego nietrzymania moczu istotne staje się nie tylko wzmacnianie mięśni, ale też – w niektórych przypadkach – chirurgiczne przywrócenie stabilności struktur podporowych cewki.

Wysiłkowe nietrzymanie moczu – poznaj czynniki ryzyka

Nietrzymanie moczu uważane jest za jeden z ważniejszych problemów zdrowotnych XXI wieku i ma status choroby społecznej. Nieleczone nietrzymanie moczu tylko pogłębia problem, dlatego nie warto zwlekać z wizytą u specjalisty.  Współczesna medycyna oferuje wiele skutecznych metod leczenia, dlatego zrób pierwszy krok i nie pozwól, by wstyd decydował za Ciebie!

Poznaj czynniki ryzyka wysiłkowego nietrzymania moczu:

• starzenie się,
• liczba porodów,
• liczba operacji ginekologicznych, urologicznych i brzusznych,
• otyłość,
• brak aktywności fizycznej,
• regularne podnoszenie ciężarów/ciężka praca fizyczna,
• osłabienie mięśni dna miednicy,
• uporczywy kaszel,
• chroniczne zaparcia,
• menopauza,
• hipoestrogenizm.

Strategia leczenia wysiłkowego nietrzymania moczu

Sposób leczenia wysiłkowego nietrzymania moczu zależy od stopnia zaawansowania choroby oraz od indywidualnych potrzeb pacjenta. Im wcześniej zostanie postawiona diagnoza, tym większa szansa na skuteczne i mniej inwazyjne leczenie. W początkowych stadiach możliwe jest zahamowanie rozwoju dolegliwości dzięki prostym metodom zachowawczym. W bardziej zaawansowanych przypadkach konieczne może być wdrożenie leczenia specjalistycznego, w tym operacyjnego.

• Stopień I – leczenie zachowawcze to m.in. wyeliminowanie z życia pacjenta czynników ryzyka, ćwiczenia mięśni Kegla, inserty dopochwowe, fizjoterapia.
• Stopień II – leczenie zachowawcze oraz operacyjne, czyli wyeliminowanie z życia pacjenta czynników ryzyka oraz wprowadzenie leczenia operacyjnego – to m.in. iniekcje okołocewkowe, taśmy podcewkowe czy sztuczny zwieracz.
• Stopień III – leczenie operacyjne.

Więcej o operacyjnych metodach leczenia nietrzymania moczu przeczytasz w naszym artykule – https://nietrzymaniemoczu.org/operacyjne-metody-leczenia-nietrzymania-moczu/

Poznaj wnioski z przeprowadzonych badań

„Trening mięśni dna miednicy w porównaniu z brakiem leczenia lub nieaktywną kontrolą nietrzymania moczu u kobiet.”
Zobacz, jak trening mięśni Kegla jest skuteczny w leczeniu wysiłkowego nietrzymania moczu.

Cel badania: Ocena skuteczności treningu mięśni dna miednicy (PFMT) u kobiet z nietrzymaniem moczu (wysiłkowym, naglącym, mieszanym) w porównaniu z brakiem leczenia, placebo lub innymi nieaktywnymi metodami.

Metoda: Przegląd 31 badań z udziałem 1817 kobiet. Porównano efekty PFMT z grupami kontrolnymi. Oceniano wskaźniki wyleczenia, poprawy objawów, jakość życia i opłacalność.

Wyniki/wnioski: Trening mięśni dna miednicy (PFMT) okazał się wyraźnie skuteczniejszy od braku leczenia lub metod biernych u kobiet z różnymi postaciami nietrzymania moczu. Kobiety stosujące PFMT były znacznie częściej całkowicie wyleczone lub odczuwały znaczną poprawę objawów. Dodatkowo odnotowano redukcję liczby epizodów wycieku moczu, mniejszą utratę moczu w testach klinicznych oraz lepszą jakość życia i większą satysfakcję z leczenia.

PFMT to metoda bezpieczna, niskokosztowa i dobrze tolerowana, a dostępne analizy sugerują, że może być również opłacalna ekonomicznie. Z tego względu autorzy badania zalecają jej stosowanie jako pierwszej linii leczenia zachowawczego u kobiet z nietrzymaniem moczu — zwłaszcza wysiłkowym. Potrzebne są jednak dalsze badania dotyczące długoterminowej skuteczności i kosztów tej terapii.

Poznaj szczegółowe dane: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30288727/

Wysiłkowe nietrzymanie moczu – najczęściej zadawane pytania

Czy wysiłkowe nietrzymanie moczu dotyczy również mężczyzn?

Tak. Choć wysiłkowe nietrzymanie moczu zdecydowanie częściej występuje u kobiet, może również dotyczyć mężczyzn. U panów WNM najczęściej pojawia się jako skutek uboczny operacji prostaty, zwłaszcza radykalnej prostatektomii wykonywanej przy raku prostaty. Takie zabiegi mogą osłabić mięśnie zwieracza lub uszkodzić nerwy odpowiedzialne za kontrolę pęcherza.

Więcej informacji: https://nietrzymaniemoczu.org/wysilkowe-nietrzymanie-moczu-odpowiedzi-dla-mezczyzn/

Czy wysiłkowe nietrzymanie moczu można skutecznie leczyć?

Istnieje wiele metod leczenia wysiłkowego nietrzymania moczu, a wybór odpowiedniej zależy m.in. od stopnia nasilenia problemu i indywidualnych potrzeb pacjenta.

Mam problem z nietrzymaniem moczu. U jakiego lekarza szukać pomocy?

W pierwszej kolejności warto zgłosić się do lekarza rodzinnego, który przeprowadzi wstępny wywiad, oceni objawy i – jeśli zajdzie taka potrzeba – skieruje Cię do odpowiedniego specjalisty. Dobór dalszej ścieżki diagnostyki i leczenia zależy od podejrzewanej przyczyny problemu. W przypadku podejrzenia zaburzeń anatomicznych czy hormonalnych, dalszą opiekę przejmie zwykle urolog lub ginekolog. Jeśli problem może mieć podłoże neurologiczne – np. związane z uszkodzeniem nerwów – wskazana może być konsultacja z neurologiem. Z kolei przy osłabieniu mięśni dna miednicy, często pomocna okazuje się fizjoterapia uroginekologiczna, prowadzona przez odpowiednio przeszkolonego specjalistę.

Wysiłkowe nietrzymanie moczu u młodych osób – czy to możliwe?

Tak, choć wysiłkowe nietrzymanie moczu częściej występuje u osób starszych, może pojawić się również u młodszych osób. U kobiet przyczyną może być ciąża, poród lub intensywny wysiłek fizyczny, natomiast u mężczyzn może mieć związek np. z urazami, operacjami czy dużym fizycznym obciążeniem organizmu.

Gdzie są mięśnie Kegla?

Mięśnie Kegla, czyli mięśnie dna miednicy, to grupa mięśni i więzadeł rozciągających się jak „hamak” od kości łonowej z przodu aż do kości ogonowej z tyłu. Tworzą one swoiste „dno” jamy miednicy, zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Ich zadaniem jest podtrzymywanie narządów wewnętrznych – u kobiet: pęcherza moczowego, macicy, pochwy i odbytnicy; u mężczyzn: pęcherza, prostaty i odbytnicy. Mięśnie te odgrywają także ważną rolę w kontrolowaniu oddawania moczu i stolca, a ich prawidłowe napięcie wpływa na funkcje seksualne

Czy istnieją domowe sposoby na leczenie nietrzymania moczu?

Nie próbuj leczyć się na własną rękę. Istnieją różne rodzaje nietrzymania moczu, a każdy z nich wymaga innego podejścia terapeutycznego. Dlatego kluczowe jest, aby skonsultować się z lekarzem i ustalić przyczynę problemu. Zwlekanie z wizytą u specjalisty może jedynie pogłębić problem.

Czy wysiłkowe nietrzymanie moczu mija samoistnie?

Bez odpowiedniego leczenia objawy mogą utrzymywać się latami, a także nasilać. Wczesna diagnoza i dobranie właściwej terapii znacząco zwiększają szanse na poprawę. Dlatego nie warto czekać – im szybciej zgłosimy się do specjalisty, tym łatwiej opanować problem i odzyskać komfort życia.